Spanje zal Gedwongen Worden
Zürich – De Spaanse koning Juan Carlos en de Spaanse premier Mariano Rajoy smeken Latijns Amerika om het Iberisch schiereiland te helpen om de financiële en economische ellende de kop in te drukken. De voormalige koloniën zouden direct moeten investeringen aldus Rajoy. Het kan raar lopen door de eeuwen heen.
Opvallend vond ik ook het strooien met verblijfsvergunningen in ruil voor de aankoop van in elkaar gedonderd vastgoed. Steenrijke Russen en Chinezen worden op die manier gelokt om permanent onder de heerlijke Spaanse zon te komen wonen, zonder zich ergens zorgen over te hoeven maken. Ondergetekende heeft het zonnige land juist definitief ingeruild voor de Zwitserse Alpen met haar plakwolken en dat is geen toeval.
Opties Beperkt
Het is aandoenlijk om te zien hoe Spanje onder het juk van de Europese Unie probeert vandaan te komen. Maar hoeveel pogingen Rajoy ook zal wagen, hij zal uiteindelijk tot de conclusie komen dat de mogelijkheden voor het geplaagde Spanje uiterst beperkt zullen blijken te zijn. Zeg maar onze Jan Kees de Jager in de rol van het voortschrijdend inzicht.
Spanje heeft – hoe ik er ook naar kijk – voor een groot gedeelte zelf schuld aan de financiële kaalslag door simpelweg waardeloos beleid op het Ministerie van Financiën. Maar er is ook een ander belangrijk punt dat er aan bij gedragen heeft en dat zijn de Duitsers. In de late jaren negentig – na de val van de muur – kampte Duitsland met enorme handelstekorten.
Agressief Duitsland
Duitsland ondernam daarna agressieve pogingen om groei te realiseren door het forceren van een handelsoverschot jegens haar Europese buren. Dit ging onder andere over de rug van Spanje maar ook over die van andere Europese landen. De Duitsers draaiden het tekort in de ruim tien jaar die volgden vakkundig om in een gigantisch handelsoverschot. Een knap staaltje Duits degelijk vakwerk. Het legt echter wel het gammel functioneren van de Euro pijnlijk bloot.
Want zodra een land is toegetreden tot de Euro blijft er niets anders over dan gelaten toekijken hoe landen zich onderling ontwikkelen. Immers een land heeft geen enkele controle meer over de waarde van haar eigen valuta of haar rentetarieven. Als het aan Rutte cs. ligt komt daar eerdaags de staatsschuld ook nog bij als variabele factor waar geen enkele invloed meer op kan worden uitgeoefend. De door velen geroemde eurobondjes. U begrijpt wellicht nu waarom ik er – vooralsnog – geen voorstander van ben. Dit geheel terzijde.
Door dit alles was – en is het in de toekomst – onvermijdelijk dat landen die zich aangesloten hebben, vroeg of laat geconfronteerd worden met een hogere inflatie die geen recht doet aan haar eigen actuele economische situatie. Ze worden als het ware gedwongen te reageren op het Duitse handelsoverschot. Er zijn daarbij twee opties. Of Spanje probeert de handelstekorten met Duitsland te financieren of Spanje laat de werkloosheid oplopen. Er zijn geen andere mogelijkheden.
Onbenullige Politici
In eerste instantie kiezen – onbenullige – politici al snel voor de financiering van de tekorten. Ze zijn dol op het doorrollen van heikele problemen. Gek genoeg kloppen ze daarvoor dan weer aan bij de Duitsers. Het is de grondslag van de enorme schuldenlast van Spanje. Het hele proces wordt daarbij nog iets versterkt omdat bijvoorbeeld een Barcalonees die barst van de poen ook niet gek is. En neemt u van mij aan dat er genoeg steenrijke slimme Spanjaarden zijn. Zij zagen de bui al hangen toen ondergetekende er nog resideerde en hebben massaal geld onttrokken uit de toch al penibele Spaanse situatie. De jacht van Spanje op een handelsoverschot was daarmee definitief verkeken.
De sleutel om voor Spanje een handelsoverschot te bewerkstelligen ligt in Berlijn op het bureau van Angela Merkel. Wanneer Duitsland zou besluiten om de belastingen te verhogen en te gaan ‘spenden’ zal dit het overschot met de Duitsers verkleinen. Het vergroot tevens de kans dat Spanje haar schulden zal kunnen terug betalen. Dat is wat we willen zult u zeggen.
Keynes Waarschuwde Eerder
Overigens is dit niet mijn idee, maar dat van John Maynard Keynes. Keynes waarschuwde in de eind jaren twintig de VS en eiste dat de Amerikanen de belastingen verhoogden om een wereldwijde crisis te vermijden. Vandaag de dag weten we dat de VS de heer Keynes heeft genegeerd met alle gevolgen van dien. De basis voor decennia lang van diepe financiële- en sociale ellende was daarmee gelegd. Ik zie – helaas – veel overeenkomsten met de problematiek van vandaag de dag.
Maar er zijn nog meer mogelijkheden voor Spanje om aan een handelsoverschot te werken, wanneer Duitsland weigert mee te werken. Spanje kan bijvoorbeeld de lonen laten dalen om meer ‘konkurrenzfähiger’ te worden tegenover de Duitsers. Het belangrijkste effect daarbij is dat de gemiddelde Spaanse konijnenkop het zich weer kan veroorloven om zich te ontwikkelen als een volwassen consument.
Spanje Verlaat Euro
De laatste optie is – en dat zal u niet verbazen – een vertrek uit de Euro en een devaluatie van haar eigen munt. Alle bovenstaande opties zijn geen sinecure. Maar duidelijk is dat als Berlijn niet beweegt, Madrid geen andere keuzes heeft zoals bovenstaand beschreven. In alle gevallen – mits Duitsland geen water bij de wijn doet – zal het de staatsschuld van Spanje verder opjagen. De kans op een default van Spanje – en veel Spaanse bedrijven – komt dan rap dichterbij.
Spaanse, maar ook Nederlandse politici zullen niet snel willen toegeven dat dit slechts de beperkte opties voor Spanje zijn. Politici lopen vaak achter de feiten aan, gebaseerd op rooskleurige plaatjes van instanties die er baat bij hebben de realiteit wat te verdoezelen.
Vooralsnog heeft Spanje gekozen om de werkloosheid op te laten lopen in de hoop dat het tij zich zal keren. U weet, ik geloof niet in hopen. De geschiedenis – en gezond verstand – vertelt ons echter dat de ingeslagen weg om uiteindelijk schulden af te betalen en daarna de werkloosheid te laten dalen simpelweg onzin is.
Wegvagen Generatie
Indien Spanje de ingeslagen weg blijft vervolgen kan ze zich opmaken voor tientallen jaren van sociale onrust, extreem hoge werkloosheid en een verdere afkalving van haar productiviteit. Om over het wegvagen van een complete jonge generatie Spanjaarden nog maar te zwijgen.
Tenzij Spanje de euro verlaat…
Rest mij u een goed weekend te wensen.
Jan Dwarshuis is senior asset manager bij Thirteen Asset Management AG, waar hij verantwoordelijk is voor het Thirteen Diversified Fund. Dwarshuis schrijft zijn columns op persoonlijke titel. Professioneel houdt hij posities aan in grote Europese, Amerikaanse en Russische beursfondsen. De informatie in zijn columns is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Op het moment van schrijven heeft hij geen positie in bovengenoemde aandelen en is ook niet voornemens dat de komende 72 uur te doen.
