Spaanse Gatenkaas

Barcelona – Spanje glijdt heel langzaam de Middellandse Zee in. Eindelijk valt het woord afstempelen, waar simpelweg geen ontkomen aan is, en wij al een geruime tijd prediken. Maar volgens Jan Kees de Jager gaat alles op rolletjes.Gisteren rekte hij de garantie van Nederland voor het noodfonds doodleuk op naar zo’n slordige 50 miljard euro.

Nederlandse banken gaan liever niet met de billen bloot. En zeker niet als dit over forse verliezen gaat binnen de Eurozone. De vraag is dan ook of banken als de SNS en de ING zich emotioneel hebben laten meeslepen in de huizengekte van Spanje. En is al het leed eigenlijk wel geleden?

Het zal u niet ontgaan zijn dat de financiële veenbrand langzaam maar zeker verder trekt. Na Griekenland, Ierland en Portugal staat deze nu driftig aan de poort te rammelen bij Spanje. Maar Spanje is wel een geval apart. De Spaanse economie beslaat iets meer dan anderhalve keer die van ons kikkerlandje, Nederland. De overheidsfinanciën van Spanje zijn op zichzelf nog niet eens zo slecht, maar met name de kwaliteit van de lokale banken, ook wel “Cajas” genoemd vormen een potentieel risico.

Veel van deze lokale banken hebben geld uitgeleend aan de, specifiek voor Spanje, uiterst belangrijke onroerendgoedsector. En juist op dat punt hebben de Caja’s een probleem van hier tot aan Tokio met hun debiteurenbeheer. Het totale gat zou zo’n 15 miljard euro bedragen. Moody’s denkt overigens dat dit gaat veel groter is en komt in een stress scenario uit op zo’n 115 miljard euro. De gemiddelde Spanjaard heeft grote moeite om aan zijn verplichtingen te voldoen, laat staan de speculerende Spaanse bouwondernemingen. En dat besef is nu eindelijk ook doorgedrongen bij de rating agencies, die Spanje snoeihard afserveren.

Stel dat de Caja’s omvallen dan zal men in Madrid aankloppen voor financiële hulp. De Spaanse overheid zal in dat geval de portemonnee moeten trekken en dat kan bijzonder problematisch worden. Als we Ierland als voorbeeld nemen, kunt u ook zelf wel invullen wat er dan gaat gebeuren. En laten we wel zijn; met Ierland had ook niemand rekening gehouden, of wel soms? In de Spaanse pers duiken er steeds meer berichten op dat het leed nog lang niet geleden is.
Bankencrisis
Er dreigt simpelweg een nieuwe bankencrisis als regeringsleiders en centrale bankiers geen duidelijkheid geven over de bestaande problemen bij de banken. Uiterst pijnlijk daarbij is om te vermelden dat de laatste stress-test een wassen neus bleek. De meest dubieuze banken slaagden immers glansrijk voor deze zeer twijfelachtige PR show.

Als er dus geen opschoning van de banken plaatsvindt, dan zal er een bankencrisis komen die de vorige tot een knullig kinderspel maakt. Het zijn niet onze woorden, maar die van de Duitse econoom Daniel Gros, directeur van het Center for European Policy Studies (CEPS) in Brussel. Het probleem is volgens hem is nog niet zo zeer dat banken op de been zijn gehouden door de overheid tijdens de kredietcrisis, maar dat zij de benodigde herstructurering niet hebben doorgevoerd.

Gros zegt hierover dat de overheden bezig zijn met een “goed nieuws show’, en niemand weet welke bank gezond is of niet. De vorige week was Jan Kees de Jager “ verheugd” met de ontwikkelingen bij de Abn-Amro. Dat is volstrekte onzin natuurlijk. De 28 miljard euro die er in deze bank gegaan is ziet u echt nooit meer terug, neemt u dat maar van ons aan. Beleggers wordt namelijk belangrijke informatie onthouden, omdat veel banken in Europa bakken met spaargeld hebben geleend aan Spaanse bouwprojecten.

Schrikbeeld
Als wij de cijfers van de Bank van Internationale Betalingen er op na slaan, slaat ons de schrik om ons hart. Daaruit blijkt doodleuk dat Nederlandse banken, en mogelijk ook pensioenfondsen, voor bijna 127 miljard euro hebben geïnvesteerd in Spaanse bouwprojecten. Weliswaar stamt deze info uit juni van het vorig jaar, maar recentelijk blijkt dat de verschillen hooguit iets zijn afgenomen door veranderingen in de onderliggende valuta’s.

Als de Spaanse spaarbanken dus daadwerkelijk omvallen, omdat hun leningen aan de bouwsector niet worden terugbetaald zijn de rapen pas echt gaar in Europa. De economische en politieke gevolgen zullen immens zijn omdat President Trichet van de Europese Centrale Bank al eens eerder heeft laten vallen niet voor de tweede keer zijn portemonnee te trekken. Ook hij riep op tot herstructureringen. Overheden hebben eerst voor de banken garant gestaan en nu staan ze garant voor elkaar. Dat lost het probleem echt niet op. Het vormt slechts een hogere trap in het uiterst riskante piramidespel van de overheden. Onze vriend Madoff en zijn lange lijst met handlangers die tot in de polder reikt zijn hier een stel simpele kleuters bij.

Interessant is dus de vraag hoe Nederlandse banken een rol hebben gespeeld c.q. spelen in het wankele Spaanse banken landschap. ING heeft voor eigen rekening in totaal zo’n 2 miljard euro exposure op Spanje. Binnen het geheel van ING is dit relatief klein te noemen.

Via het beroemde ING Direct heeft de bank in Spanje voor 7,8 miljard aan hypotheken verstrekt. Hiertegenover staat zo’n slordige 16,3 miljard aan spaargelden. Verder heeft ING geen specifieke positie in Spaanse overheidsobligaties, maar gezien het eigen vermogen van 41 miljard euro van ING zal dat dus relatief klein zijn. Voor ING lijkt de schade uit onroerend goed/hypotheken uit balans opzicht dus relatief beperkt. Dat neemt niet weg dat in de winst en verliesrekening bij afboekingen de schade tijdelijk relatief groter kan zijn. De pijn van de ING zit met name in de VS, waar de Nederlandse Staat tot op de dag van vandaag garant voor staat.

Voor SNS is het echter een ander verhaal. Aardig om te vermelden is dat de SNS de forse stroppen aan de Costa’s simpelweg ontkent. Blijkbaar ligt het onderwerp uiterst gevoelig in de bestuurskamer van de SNS te Den Bosch. De feiten spreken voor zich. Ten eerste staat er voor ruim 340 miljoen Spaanse obligaties in de boeken.

Spaans Vastgoed
Het tweede punt is het gefinancierde Spaanse vastgoed. Dat loopt grotendeels via SNS Property Finance. In totaal staat er voor ruim 3 miljard euro in de boeken, waarvan ruwweg 1,6 miljard aan Nederlands vastgoed, 1 miljard euro aan Amerikaans en zo’n 400 miljoen euro aan Spaans vastgoed. Over het Internationale gedeelte, dus ook dat van Spanje, is inmiddels een voorziening getroffen van 52%. Met een eigen vermogen van 3,8 miljard komen wij dan uit op ruim € 9,00 per aandeel SNS-Reaal.

Ten opzichte van het eigen vermogen kan een additionele forse afboeking op het onroerend goed/de verstrekte leningen in Spanje (en de VS) de solvabiliteit van de SNS fors aantasten, maar met een voorziening van 52% lijkt de grootste pijn wel geleden. De markt kijkt hier echter, gezien de huidige koersontwikkeling op de mondiale beurzen en meer specifiek die van de SNS, met angst en beven tegenaan. En helemaal ongelijk heeft men niet. Wij verwijzen naar de Spaanse website Spanish Property Insight die deze week publiceerde dat het allemaal nog wat erger gaat worden. Om over de toekomstige Spaanse staatschuld nog maar te zwijgen… Wij maken ons op voor Spaanse gatenkaas.

Rest ons u desalniettemin een goed weekend toe te wensen.


Jan Dwarshuis is columnist bij ©OLUMBEURS en Follow the Money: Op het moment van schrijven heeft hij geen positie in bovengenoemde fondsen.

Uw reactie is welkom via Dwarshuis@Columbeurs.nl