De Harde W (2)

Barcelona – De Nederlandsche Bank waarschuwt voor een nieuwe knik in het herstel van de economie als de overheidsfinanciën niet “voortvarend” op orde worden gebracht. De Harde W is in de maak volgens de Centrale Bank.

Dat zei bestuurder Lex Hoogduin gisteren in een toelichting op de halfjaarlijkse inventarisatie van de risico’s op de financiële stabiliteit in Nederland.  Een tweede risico is dat het economisch herstel in de kiem wordt gesmoord als de overheidsclaim op financiering groot blijft. Dat betekent dat de rente omhoog zal gaan waardoor het bedrijfsleven voorgenomen investeringen heroverweegt.

Moeilijk
Sprak Hoogduin zes maanden geleden nog over een fragiel herstel, nu typeert hij de situatie als “moeilijk”. ‘We komen volgens de DNB-bestuurder uit een situatie waarin het economisch herstel sneller ging dan we dachten. Er is nu echter een kink in de kabel gekomen door de problemen met de overheidsfinanciën. Het is zaak te voorkomen dat het vertrouwen van producenten en consumenten gaat dalen waardoor het economisch herstel hapert.

In onze column van 14 december 2009 spraken wij ook al eens over de kans op een Harde W. Echter bij de start van 2010 dacht iedereen dat dit fenomeen wel zou overwaaien. Niets is dus minder waar.

Wat de huidige situatie extra gecompliceerd maakt is dat we al het nodige hebben meegemaakt en veel van het instrumentarium al hebben gebruikt. De medicijnkast raakt langzaam maar zeker leeg om maar eens in de termen van collega columnist Columbus te spreken. Banken moeten met enige spoed hun kapitaalbuffers verhogen, zo simpel is het.

Het uiterst fragiele economische herstel in de westerse wereld wordt bedreigd door de schuldpositie van Europese overheden en de toenemende onrust op de financiële markten. De banken zouden daardoor te maken kunnen krijgen met „aanzienlijke verliezen”.

“Een verdere verslechtering van het vertrouwen is één van de voornaamste bedreigingen voor de financiële stabiliteit”, aldus de Centrale Bank, verwijzend naar de situatie rond schuldenlanden als Griekenland en Spanje en de onrust die dit op de financiële markten teweeg heeft gebracht.

Niet alleen door de algemene economische verslechtering, maar ook omdat de kans bestaat dat de markt voor commercieel vastgoed of de huizenmarkt verder onder druk komt te staan. In veel Europese landen daalt de vraag naar kantoor- en winkelruimte als gevolg van de economische situatie en zijn de prijzen van commercieel onroerend goed gedaald.

De komende jaren moeten veel leningen voor commercieel vastgoed worden geherfinancierd. Dit kan problemen opleveren indien marktpartijen niet in staat zijn de benodigde financiering te krijgen, omdat banken terughoudender zijn met het verstrekken van leningen. „Wanneer de economie een terugval kent, komen markten opnieuw onder druk te staan en neemt het kredietrisico voor banken fors toe”, aldus De Nederlandsche Bank in haar verslag.

Ook als de economische groei verder doorzet ziet de centrale bank risico’s. Veel nationale overheden hebben de komende jaren een grote behoefte aan geld om de begrotingstekorten te (her)financieren.

Daarbij komt dat banken de komende tijd een grotere dan normale behoefte aan herfinanciering hebben omdat zij tijdens de financiële crisis vaak leningen uitschreven met een korte looptijd. Volgens de Centrale Bank loopt er tot eind dit jaar meer dan € 5.000 miljard aan schuldpapier van overheden, financiële instellingen en bedrijven af. Dat is een muur van geld.

Daarbovenop komt nog eens de vraag naar geld vanuit het bedrijfsleven dat nieuwe bedrijfsactiviteiten wil financieren als de economie verder aantrekt. U begrijpt, de kans op een Harde W is eerder toegenomen dan afgenomen. Het zijn ongemeen harde woorden van de Centrale Bank om te gebruiken, maar het staat er toch echt.

Spanje
Als klap op de vuurpijl verlaagde gisteren kredietbeoordelaar Fitch de rating voor Spaanse staatsobligaties van AAA naar AA+. De markten reageerden bijna vanzelfsprekend met koersdalingen.

Volgens Fitch zijn de vooruitzichten voor economische groei in Spanje zwakker dan de regering voorspelt. De maatregel van Fitch volgt op een soortgelijke stap, een maand geleden, van een andere kredietbeoordelaar, Standard & Poor’s.

De stap van Fitch verhoogt de druk op de Spaanse regering, die uit alle macht probeert de financiële markten gerust te stellen over haar begrotingsbeleid. Afgelopen donderdag slaagde de Spaanse premier Zapatero er maar ternauwernood in een nipte meerderheid (één stem) in het parlement achter zich te krijgen voor ingrijpende bezuinigingsplannen van in totaal € 15 mrd.

In haar oordeel schrijft Fitch dat de afbouw van private schulden (huishoudens en bedrijven) en van de  buitenlandse schuld op middellange termijn het groeitempo van de Spaanse economie zal drukken. Fitch heeft zijn outlook voor Spanje wel op “stabiel” gezet.

De financiële markten reageerden negatief op de maatregel van Fitch. De euro stond rond 20.45 uur op een koers van dollar 1,23 tegen een slot gisteren van dollar 1,236.

De Dow-Jonesindex van dertig toonaangevende fondsen sloot 122,36 punten, of wel 1,2 procent, lager op 10136,63 punten. De breder samengestelde S&P 500-index daalde eveneens met 1,2 procent, 13,65 punten, naar 1089,41 punten. De Nasdaq-index, die de stemming in de technologiesector weergeeft, ging met 20,64 punten terug, 0,9 procent, naar 2257,04 punten.

Rest ons u, ondanks de snel opdoemende Harde W, toch een goed weekend te wensen.


Jan Dwarshuis is columnist bij ©OLUMBEURS: Op het moment van schrijven heeft hij geen positie in bovengenoemde fondsen.

Uw reactie is welkom via Dwarshuis@Columbeurs.nl